Financiële samenvatting

De voorjaarsnota 2023 sluit met een overschot van € 297.200. De structurele doorwerking naar 2023 en verder is € 157.300 negatief ten opzichte van de brief bij de begroting 2023 over de Septembercirculaire. Dit structurele tekort wordt conform bestendige gedragslijn verrekend met de reserve incidenteel perspectief. Het incidentele saldo van € 454.500 wordt toegevoegd aan de algemene reserve. 

De algemene uitkering is bijgesteld met de mutaties uit de mei-,  september- en de decembercirculaire. In totaal is de algemene uitkering bij de voorjaarsnota gestegen met € 170.300. 
Een correctie op de mutaties van de meicirculaire 2022 levert een voordelig effect op van € 129.000. 
De septembercirculaire 2022 resulteert voor het jaar 2023 in een structureel voordeel van € 1.262.000. Deze stijging bestond uit loon- en prijsontwikkeling (€ 745.000), ontwikkeling uitkeringsbasis als gevolg van een stijging van de WOZ-waarden (€ 450.000) en overige zaken (€67.000).
De stijging van de WOZ-waarden (€ 450.000) is neutraal verwerkt en niet als “voordeel” aangemerkt, omdat deze stijging niet correct bleek. Het overige bedrag (€ 811.000) is volledig beschikbaar gehouden voor de dekking van de CAO en oplopende inflatie.
De decembercirculaire 2022 liet als gevolg van uitkering van de verdeelreserve en mutaties in de aantallen per saldo een voordelig effect zien van €41.300 voor het jaar 2023 en verder. 
De eerder ontvangen middelen voor “brede impuls combinatiefuncties” van €184.000 zijn in de decembercirculaire afgeraamd. Dit is budgettair neutraal verwerkt. De middelen maken vanaf nu onderdeel uit van de GALA-uitkering.

•    Een aantal subsidies is bijgesteld. Het betreft vooral de compensatie van hogere lasten als gevolg van CAO afspraken en een grotere huuraanpassing dan voorzien. Per saldo heeft dit een structureel effect van €57.000. Een deel hiervan komt terug bij het onderdeel inkomsten als huurbaten. Eenmalig wordt rekening gehouden met een subsidie aan de Oudheidkamer voor het Koetshuis (D2022144782).
•    Er wordt bij de ODT rekening gehouden met een structureel hogere bijdrage van € 35.000 als gevolg van CAO ontwikkelingen. Daarnaast wordt rekening gehouden met een grotere afname van diensten (€48.000). Omdat hier in de meerjarenraming al structureel rekening mee is gehouden, heeft dat voor dit jaar een eenmalig karakter.
•    Voor verkiezingen zijn meer materialen aangeschaft en een aantal zaken was aan vervanging toe. De meerkosten bedragen €35.000.
•    Er worden meer kosten gemaakt voor toekomstige grondexploitaties. Deze lasten kunnen mogelijk op terrein worden ingebracht in een exploitatie. Dit leidt nu tot € 59.000 extra lasten. 
•    Op diverse terreinen zijn adviezen gevraagd die meer kosten dan waarmee rekening gehouden is. Prijsstijgingen spelen ook hier een rol. Omdat het eenmalige budgetten betreft is het effect van €25.000 ook incidenteel.

Prijzen zijn sterk gestegen. Bij de toelichting op de algemene uitkering hebben wij aangegeven de extra compensatie van Rijk beschikbaar te houden om budgetten daar waar nodig bij te stellen. In deze voorjaarsnota zijn diverse budgetten tot ruim € 180.000 bijgesteld aan de prijsontwikkeling. Deze lasten worden gedekt uit de ontvangen compensatie.

•    Bij het opstellen van de begroting 2023 is per abuis een eenmalige bijdrage uit een reserve van € 20.000 als structureel aangemerkt. Dit wordt nu hersteld.
•    Met name no cure no pay bureaus zorgen voor een enorme aanwas van bezwaren op de WOZ-taxatie. Het aantal van 500 uit 2022 is inmiddels met 700 bezwaren al ruim overtroffen. Voor de afhandeling is een extra budget nodig van ruim € 125.000. Het Rijk is bezig maatregelen te treffen om het minder aantrekkelijk te maken voor no cure no pay bureaus. Daarom is rekening gehouden met een eenmalig budget.
•    Vanuit de exploitatie van Opbroek Noord en de PPS Opbroek Noord wordt een tussentijdse winstuitkering ontvangen van in totaal € 285.000.
•    De voorziening voor de Kol is per ultimo 2022 opgeheven. De geraamde toevoeging aan de voorziening kan daarmee komen te vervallen (€ 146.000).
•    Voor het wegwerken van wachtlijsten jeugd wordt een eenmalig budget van € 100.000 geraamd.

Jeugd
Bij de jaarrekening 2022 is geconstateerd dat er sprake is van te lage verzilveringspercentages op veel van de producten. Normaal gesproken zou hier inmiddels een langjarig gemiddelde zijn ontstaan. Maar vanwege de vele ontwikkelingen binnen de jeugdhulp (afschaffing DBC’s in 2018, nieuwe inkoop en nieuwe opbouw van producten met ingang van 2019, de komst van consulenten externe verwijzers en corona) is dit langjarig gemiddelde nooit tot stand gekomen.  De hogere verzilveringspercentages uit 2022 zijn daarom als basis gebruikt voor de voorjaarsnota. Reden hiervoor is dat wij verwachten dat de oorzaken van de hogere verzilveringspercentages (grotendeels) doorwerken in 2023. Hierbij valt onder andere te denken aan de toegenomen complexiteit van de problematiek. (Dit wordt doorzorgaanbieders en jeugdconsulenten ook aangegeven) Over het tot stand komen van de ramingen in de financiële kaart voor jeugdhulp hebben we intensief ambtelijk overleg gevoerd. We hebben geprobeerd zo realistisch mogelijk te ramen. Dat is ook de reden waarom een deel van de meerkosten die we bij de jaarrekening 2022 zagen, nu structureel wordt meegenomen. (voor de primaire begroting 2023 zijn dezelfde verzilveringspercentages gehanteerd als voor 2022).
Daarnaast  hebben we apart gekeken naar enkele specifieke zorgtrajecten, zoals LTA en WVHS. Bij deze zorgvormen leidt een kleine wijziging in aantallen al tot fors hogere kosten,  waarbij de ervaring vanuit het verleden is dat de ontwikkeling van het aantal cliënten vrij onvoorspelbaar is en het daarom verstandig is deze ramingen niet op een te laag niveau in te steken. Daarom hebben we er in afwijking van de gebruikelijke systematiek in de financiële kaart voor gekozen deze ramingen naar boven bij te stellen. 
In deze voorjaarsnota ramen we structureel € 475.000 aan extra lasten.
De nog bestaande stelpost Jeugd van €200.000 zetten we in als dekking.  De extra last voor de algemene middelen bedraagt per saldo €275.000.

Wmo (BG)
Bij dit onderdeel binnen de Wmo zien we meerkosten voor een bedrag van €275.000.  Ook hier is sprake  van hogere verzilveringspercentages in 2022. Deze zijn ook als basis genomen voor de ramingen in de financiële kaart. Hiernaast zien we een stijging in de aantallen (oa als gevolg van het langer thuis wonen).
Jaarlijks nemen we voor volumegroei een stelpost van €100.000 op in de begroting. Deze zette we in als dekking. Per saldo wordt €175.000 structureel extra geraamd ten laste van de algemene middelen. 

Wmo (HH)
Voor de Huishoudelijke Hulp binnen de Wmo zien wij op dit moment geen mutatie ten opzichte van de primaire begroting 2023.

•    Een forse waardetoename onder andere als gevolg van nieuwbouw en panden in aanbouw leveren een hogere Ozb-opbrengst op van € 251.000. 
•    Het aantal overnachtingen voor de toeristenbelasting is weer terug op het niveau van voor de Coronapandemie. Dat levert € 42.000 extra baten op.
•    Er wordt een hoger dividend ontvangen van de BNG (€ 160.000). Het dividend fluctueert jaarlijks. Wij gaan daarom nu uit van een eenmalig effect.
•    Er wordt een fors hoger dividend ontvangen van Twence (€ 406.000). Het resultaat van Twence is positief beïnvloed door hogere vergoedingen voor opgewekte energie en verhoogde afvaltarieven. De energiemarkt lijkt zich nu te stabiliseren. Vooralsnog gaan we uit van een eenmalig effect. Wij stellen voor volgend jaar te kijken of er ook sprake is van een structurele component.
•    Door de verkoop van Fudura is in de AVA van Enexis besloten een eenmalig extra dividend uit te keren. Voor onze gemeente is dat € 45.000.

De rentelasten nemen toe als gevolg van gestegen rentetarieven. Verder is rekening gehouden met enkele investeringen die leiden tot hogere rente- en afschrijvingslasten. Een toelichting op mutaties bij kredieten vindt u in de bijlage.
Vanuit de grondexploitatie wordt een lagere rentebate ontvangen omdat de boekwaarde lager is dan voorzien. Dit effect is tijdelijk omdat de beschikbare financieringsruimte kan worden ingezet voor andere geplande investeringen.
In de meerjarenraming is verder ook rekening gehouden met een stijging van de rentelasten.

De taken afvalverwerking en riolering worden kostendekkend uitgevoerd. Mutaties worden verrekend met de egalisatiereserve afval en de voorziening riolering. In de bijlage vindt u een toelichting op de mutaties.

Onder deze noemer staan met name technische aanpassingen zoals wijzigingen van budgethouders of splitsingen van budgetten om te voldoen aan de begrotingsvoorschriften (BBV).

De personeelslasten zijn bij de voorjaarsnota bijgeraamd met € 131.000. 
Een bedrag van € 100.000 betreft inhuur voor het wegwerken van de grote achterstand bij het toezicht op de realisatie van bouwwerken en toezicht op bestemmingsplannen. Deze achterstand is het gevolg van ziekte binnen het team en meerdere keren uitstel van de Omgevingswet. 
Conform bestuursvoorstel (D2022131051) wordt € 11.000 bijgeraamd voor extra personeelslasten in verband met de plaatsing van extra afvalbakken/dispensers.
Voor een onderzoek naar de clustering van werkprocessen wordt € 20.000 bijgeraamd (D2022116836).
Voor de raming van de salarislasten wordt gewerkt aan een nieuwe systematiek. De raming is daarom op dit moment niet bijgesteld. De inschatting is op dit moment dat de huidige budgetten samen met de beschikbare stelposten (waaronder de stelpost voor prijsstijging/CAO-stijging) toereikend zijn om de gestegen loonkosten te kunnen opvangen. 

Voor een toelichting op mutaties in reserves en voorzieningen verwijzen wij u naar de bijlage.
Bij de controle van de jaarrekening 2022 liep de accountant er tegenaan dat wij onttrekkingen en stortingen in reserves afstemmen op de werkelijke baten en lasten. De werkelijke mutatie op de reserve wijkt daarmee af van de begrote mutatie. Bij de volgende bijstelling van de nota reserves en voorzieningen zullen wij hier een passage over opnemen. Tot dat moment adviseren wij u de raad specifiek te laten besluiten de huidige werkwijze te formaliseren. Hiervoor is een beslispunt opgenomen dat hier in voorziet.

Op basis van het aantal verzekerden 2023 is het budget voor de collectieve zorgverzekering met €109.000 verlaagd. Dit is voor 2023 incidenteel verwerkt.  

Er wordt een kortlopende rentedragende lening van € 200.000 verstrekt aan Stichting Kulturhus om tijdelijke liquiditeitsproblemen te overbruggen (D2023078520). Hiervoor wordt een marktconforme rente betaald. Medio 2027 is de lening weer afgelost. 

Er wordt een krediet geraamd van €250.000 voor het plaatsen van een hekwerk in het plangebied. Dit is opgenomen in het Masterplan de Oosterhof.  De kapitaallasten worden gedekt uit de structurele middelen die hiervoor in de begroting zijn opgenomen.

In de begroting 2024 is een investering opgenomen voor de nieuwbouw van de gymzaal Huttenwal. Hiervoor is het noodzakelijk om een gedeelte van het krediet al op te nemen voor voorbereidende werkzaamheden in 2023. Dit bedraagt in totaal €100.000. 

Het krediet voor de nieuwbouw van het zwembad is bijgesteld met € 3,6 miljoen. Het betreft vooral de prijsstijgingen van investeringen in duurzaamheid waar lagere energielasten tegenover staan. (D2022092991) De overige exploitatieramingen zijn inmiddels ook afgestemd op het nieuwe bad. De totale lasten passen nog steeds binnen het TCO-concept. Zie ook de raadsbrief van 4 juli 2022 (D2022096760).

Conform besluitvorming (D2022157592) wordt er een aanvullend krediet geraamd voor het nieuwe prijspeil 2023 voor de uitbreiding van de Haarschool in Holten. De additionele investering bedraagt € 21.000. Het totale krediet voor de nieuwbouw school komt daarmee op €400.000.

Conform besluitvorming (D2022157592) wordt er een aanvullend krediet geraamd voor het nieuwe prijspeil 2023 voor de nieuwbouw van de Johan Frisoschool. De additionele investering bedraagt € 117.000. Het totale krediet voor de nieuwbouw school komt daarmee op €2.320.000.

In de begroting 2024 is een investering opgenomen voor de nieuwbouw van de basisschool Haarschool Rijssen. Hiervoor is het noodzakelijk om een gedeelte van het krediet al op te nemen voor voorbereidende werkzaamheden in 2023. Dit bedraagt in totaal €100.000. 

Een gedeelte (€ 30.000) van het krediet uitvoering speeltuinvisie is apart geraamd op het krediet speeltuin Schoolstraat. Dit in verband met een bijdrage van derden die voor de speeltuin aan de Schoolstraat ontvangen is. Per saldo wordt er geen aanvullend budget geraamd.

Voor de reconstructie van de parkeerplaats bij de Oosterhof wordt een krediet van €340.000 geraamd. De kapitaallasten worden gedekt uit de structurele middelen die hiervoor in de begroting zijn opgenomen.

Voor dit werk wordt een aanvullend krediet geraamd van €422.900. Een deel hiervan komt ten laste van de reserve bijdragen regio Twente (zie reserve 5124). Hiernaast hebben we een bijdrage van €237.200 ontvangen voor dit project. Het overige deel van €157.700 komt ten laste van de taak riolering

Het restantkrediet van de Westerstraat ad €50.000 wordt toegevoegd aan de herinrichting aan de Haarzijde. 

Voor de voorbereiding van dit werk wordt een krediet van €70.000 geraamd. In de begroting was al een stelpost opgenomen ter dekking van de kapitaallasten hiervan.

Conform voorstel Z2022044470 wordt een krediet geraamd van ruim €1,6 miljoen. 
Hiernaast wordt een krediet geraamd van €337.000. Dit is conform besluitvorming op voorstel Z2023018767. De rentelasten van beide aankopen komen vooralsnog ten laste van de algemene middelen. 

Bij de voorjaarsnota 2023 worden de ramingen van de diverse grondexploitatiecomplexen gewijzigd naar de stand van de boekwaarden per 31 december 2022. Ook worden de ramingen op basis van de primaire raming 2023 middels deze voorjaarsnota verwerkt in de begroting verwerkt. Dit heeft geen grote effecten op de algemene dienst. De raming voor de plankosten zijn nu nog niet bijgesteld, maar worden bij de najaarsnota opnieuw bezien. In de loop van 2023 wordt  voor het Encko-complex herziene exploitatiebegroting en voor exploitatie Opbroek-Oost, voor zowel samenwerking (publieke private samenwerking) als het gemeentelijk deel een nieuwe  exploitatiebegroting aan het college van B&W en de gemeenteraad ter vaststelling aangeboden. De mutaties voor de algemene dienst betreft een lagere storting in de voorziening door het opheffen van voorziening De Kol en gewijzigde stand per 31 december 2022 van de voorziening Enkco (€ 146.000 voordeel).