Geachte leden van de raad,
Inleiding
De begroting voor 2023 ligt voor u. De eerste begroting van ons als nieuw college. Een begroting die veel ambitie toont. Een begroting die opgesteld is met een ruime beschikbaarheid van financiële middelen voor de komende jaren. Maar ook een begroting die tot stand is gekomen in een wereld die bol staat van de crises en daardoor veel onzekerheden voor de toekomst in zich heeft.
De genoemde middelen zijn in de in juni verschenen meicirculaire door het Rijk beschikbaar gesteld, waardoor de polsstok langer is geworden dan in het voorjaar bekend was. Natuurlijk kan niet alles in het eerste jaar worden uitgevoerd, dus u ziet in het meerjarenoverzicht (Prioriteiten begroting 2022-2026) dat ook veel zaken in de latere jaren van deze coalitieperiode worden opgepakt of doorlopen vanuit 2023. Wij zullen hieronder nader ingaan op de ambitie.
De ambities
Er zijn flinke opgaves op allerlei terreinen, zoals: duurzaamheid, klimaatadaptatie, menselijke maat toepassen bij allerlei regelingen, positieve gezondheid, armoedebestrijding, oplossen van het woningtekort, verbeteren van onderwijshuisvesting, aanpak van wijkproblematiek, verbeteren van de dienstverlening en mobiliteit. Deze en andere onderwerpen vragen om een stevige aanpak. Daar willen wij vol voor gaan als college en hopen daarbij op de steun van u als raad. U vindt in deze begroting een groot aantal voorstellen die dienstbaar zijn aan het realiseren van de genoemde opgaven. Daarnaast gaat ook de vluchtelingenproblematiek Rijssen-Holten niet voorbij.
De tenuitvoerlegging van het coalitieakkoord staat centraal in deze begroting maar wij hebben waar nodig als college ook eigen initiatieven genomen, bijvoorbeeld in het bestrijden van energie-armoede.
Hoe krijgen we de klus geklaard?
De financiële middelen zijn beschikbaar maar er moeten ook mensen zijn die de ambitie tot werkelijkheid gaan brengen. En daar wringt de schoen. Er is al objectief aangetoond dat de gemeentelijke organisatie onderbemenst is. Het recent door een extern bureau uitgevoerde onderzoek heeft aangetoond dat wij ten opzichte van vergelijkbare gemeenten rond de € 2 miljoen minder uitgeven aan personeel. Nu is het niet het streven om op het gemiddelde uit te komen maar het geeft wel aan dat we met personeelskrapte te maken hebben. Vandaar dat in deze begroting ook een aantal formatiewensen zijn opgenomen. De honorering van deze formatiewensen heeft een directe relatie met de realisering van de ambitie, die voortvloeit uit het door uw raad vastgestelde coalitieakkoord. Door de algehele krapte op de arbeidsmarkt wordt het een flinke uitdaging om nieuwe mensen aan te kunnen stellen dan wel in te huren.
We zijn onderdeel van een groter geheel
Hoewel we als vierde economie van Twente zelfstandig veel kunnen bijdragen aan de oplossing van de genoemde opgaven, is samenwerking in en buiten de regio onontbeerlijk bij veel van de problematiek. We zetten dan ook in op samenwerking met buurgemeenten maar ook breder in Twents verband (bijvoorbeeld Twenteboard, SamenTwente, Stadsbank, Veiligheidsregio en Omgevingsdienst), met de provincie en via onze belangenverenigingen VNG en M50. Dit kost soms extra menskracht, levert soms ook efficiencywinst op maar is sowieso noodzakelijk.
Daarnaast pakken we de opgaves niet alleen op, we werken actief samen met onze inwoners en bedrijven.
De financiële context
Zoals al eerder genoemd, is de financiële context op dit moment gunstig. Hoewel het er in het begin van het jaar nog ongunstig uitzag, heeft de meicirculaire veel verlichting gebracht en hoeven we ons de eerste jaren geen zorgen te maken over onze financiën. Dit komt mede doordat we het volumeaccres, dat normaliter voor 50% meegenomen wordt, nu voor 100% hebben meegeteld, op basis van een brief van juni 2022 van het Rijk met betrekking tot bevriezing van het accres over de jaren tot en met 2025. Echter, over de periode na 2025 heerst nog onzekerheid.. De verwachting was dat de septembercirculaire over de structurele vooruitzichten meer duidelijkheid zou bieden. Dat is echter niet het geval. Er zijn wel wat mutaties, onder andere een incidenteel voordeel in 2026, dat in een later stadium financieel verwerkt zal worden. Voor het opstellen van deze begroting kon de septembercirculaire dus niet meegewogen worden. De voor u liggende (meerjaren)begroting heeft een reikwijdte tot en met 2026 en zal naar verwachting voor deze raadsperiode geen verrassingen meer opleveren op financieel gebied. Er worden nog gesprekken gevoerd tussen gemeenten en Rijk over de financiële verhoudingen met ingang van 2026, bijvoorbeeld over de trap-op-trap-af-systematiek. Als hier een andere systematiek gekozen wordt, zou dit kunnen leiden tot andere cijfers voor 2026 en verder. Het risico voor een negatieve bijstelling voor 2026 wordt op dit moment gering geacht.
Uiteraard zijn er nog andere (laag of middelgroot gekwalificeerde) financiële risico’s. Deze zijn uitgewerkt in de risicoparagraaf van deze begroting.
Digitale begroting
Dit jaar hebben wij voor het eerst de programmabegroting in Pepperflow gemaakt, een digitaal systeem waar de hele begrotingscyclus een plaats moet krijgen. De begroting is makkelijk doorzoekbaar en zal behalve voor uw raad ook extern gepubliceerd worden. Wij hopen dat dit ook voor u als raad een waardige vervanger van de papieren versie kan worden. Wij zullen overigens voor deze begroting ook zorgen voor een pdf-versie. U kunt de digitale begroting bereiken via rijssen-holten.nl/rapportages.
Tenslotte
We gaan ook het komend jaar weer werken aan de ontwikkeling van Rijssen-Holten. Er zijn veel uitdagingen maar ook veel kansen om, samen met onze inwoners en bedrijven, die uitdagingen aan te pakken. Dat gaan we doen, met daadkracht, in vertrouwen.
Het college van burgemeester en wethouders